Sołectwo Gołkowice
Gołkowice są drugą co do wielkości wsią gminy Godów. Początki tej miejscowości datowane są na 1278 rok. Najstarszym obiektem jest kościół św. Anny pochodzący z 1878 roku oraz murowana kaplica z 1886 roku na Żabkowie. Obecny zaś kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego stanowi perłę nowoczesnego budownictwa w całej gminie. Bliskość miast Jastrzębia-Zdroju i Karwiny w Czechach daje Gołkowicom duże szanse rozwoju.
Herb sołectwa
Z kart historii
Początki: patronimiczna nazwa Gołkowic pochodzi zapewne od imienia Gołek lub Gerard. Wieś jest jedną z najwcześniej poświadczonych osad na tym terenie. Pojawia się w XIII w. w źródłach aż trzykrotnie, co w przypadku wsi stanowi swoisty fenomen, tj. w: 1223 r., 1229 r. i 1278 r. Po raz pierwszy wspomniano o niej w związku z zamianą wsi świadczących dziesięcinę klasztorowi norbertanek w Rybniku i parafii w Solcy. W 1278 r. książę Władysław nadał stąd przywilej rycerzowi Stefanowi.
Archeologia: w dolinie rzeczki Piotrówki znajdują się pradawne grodziska, pozostałości po wczesnośredniowiecznym, datowanym na VII-IX w. grodzie oraz gródku stożkowatym z XII-XIII w. (?). Na terenie grodzisk znaleziono zabytki z epoki kamienia (krzemienne wyroby mezolityczne) oraz epoki brązu (fragmenty ceramiki z okresu kultury łużyckiej), a także fragmenty ceramiki z okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza.
Gołkowice znajdowały się na trasie podróży książęcych, a wystawianie tu dokumentów książęcych świadczy o tym, że władca wybrał je na miejsce postoju. W okresie jego pobytu pełniły funkcję „stolicy” księstwa w ówczesnym rozumieniu tego słowa, tj. miejsca pobytu lub postoju władcy. Istniały tutaj grody użytkowane w różnych okresach czasu. Legenda łączy zamczysko z księciem Władysławem, założycielem Wodzisławia. Do dziś archeolodzy i historycy nie rozwikłali tajemnicy gołkowickich grodzisk, zasiedlanych w różnych okresach czasu i pełniących zapewne różne funkcje: osady plemiennej, siedziby władcy, siedziby rycerskiej.
Gmina: wieś stanowiła dawniej odrębną gminę, posiadała w pieczęci wyobrażenie Temidy, bogini sprawiedliwości z mieczem i wagą w ręku.
Dwór: na przestrzeni wieków właścicielami wsi byli m.in.: Golkowscy, Borinscy, Szeligowie, Jaroschin, Skrbenscy, Wysoccy, Wolscy oraz Reichenbachowie. Wspomniany Skrbenski był w II poł. XVIII w. landratem powiatu pszczyńskiego. Z kolei Golkowscy z Gołkowic pojawiają się w XVI-XVIII w. na licznych okolicznych majątkach. We wsi znajdował się do II poł. XX w. masywny zamek (dwór), przy którym funkcjonowała kaplica.
Około 1886 r. majątek rycerski liczył 487 ha, jego właścicielem był Jährig, po nim Jaeschke, a inspektorami kolejno: Zimmerman i Bugla. Na początku XX w. we dworze działała cegielnia.
Kościół: miejscowość należała do parafii w Godowie. Prawdopodobnie już w czasach średniowiecza istniała tu kaplica. W połowie XVII w. wspominana jest zrujnowana kaplica p.w. św. Michała. W latach 1680-1685 zbudowano nową. W 1878 r. wzniesiono drewniany kościół, a na początku XX w. murowaną świątynię ewangelicką. W latach 1985-1986 wzniesiono kolejny kościół. Architekci i budowniczy nie nadali tej niezwykle oryginalnej świątyni strzelistości. Pokryli ją za to rozległym, czerwonym dachem. Motyw arkad i krzyż na szczycie nadają budowli sakralnego charakteru. Rzadko stosowanym rozwiązaniem jest też jej przestrzenna kompozycja i wystrój wnętrza. Wznoszące się rzędy ławek umieszczono amfiteatralnie z trzech stron wysuniętej wyspy ołtarzowej. Podobno proboszcz polecił architektowi zaprojektowanie wnętrza w ten sposób, że „jeśli ktoś będzie grał w czasie Mszy św. w karty, to żeby ksiądz widział, czy wychodzi z pików, czy trefli”. Taka kompozycja wnętrza pozwala na znakomity kontakt wiernych z ołtarzem. Uczestnicy nabożeństwa mają dużo większe poczucie wspólnoty, zgromadzonej wokół stołu pańskiego. W 1911 r. przy kościółku utworzono gminę kapliczną, w 1957 r. ustanowiono tu samodzielną stację duszpasterską, a w 1984 r. parafię. Należy do niej Żabków, w 1981 r. wydzielono Skrbeńsko.
Oświata: pierwszą szkołę zbudowano z drewna. W latach 60. XIX w. jej stan był tak opłakany, że groził katastrofą budowlaną czyli po prostu „zawaleniem” - jak zanotował wodzisławski kronikarz, Franz Henke. Murowany budynek szkoły katolickiej zbudowano w 1867 r., a ewangelickiej oddano do użytku w 1876 r. Do 1910 r. w szkole ewangelickiej odprawiano także nabożeństwa dla wiernych tego obrządku. Po wojnie nauka odbywała się w dwóch budynkach dawnych szkół - katolickiej i ewangelickiej. W 1962 r. oddano do użytku nową szkołę, tzw. tysiąclatkę, której budowa rozpoczęła się w 1960 r.
W okresie międzywojennym uruchomiono też pierwsze przedszkole (ochronkę), które po wojnie działało w budynku byłej szkoły ewangelickiej, a potem katolickiej. Budynek szkoły ewangelickiej rozebrano, w jego miejscu stoi dziś ośrodek kultury. W latach 1999-2000 zbudowano gimnazjum. Dyrektorami szkoły byli po wojnie m.in.: H. Zaremba, J. Peterko, J. Penkała, M. Żyła. W latach 80. XIX w. do miejscowej szkoły należały dzieci z okolicznych kolonii i przysiółków: Podlesia, Żabkowa, Skrbeńska, Głembocza, młynów Kopca i Borowicy.
Gospodarka i mieszkańcy: w dawnych czasach o znaczeniu wioski decydowało jej usytuowanie przy ważnym szlaku handlowym i pocztowym, zwanym „wielidrogą” lub „via regia”, na granicy księstw, a potem państw. Funkcjonował tu urząd celny. W godowskich metrykach pojawiają się liczni celnicy i strażnicy. Rozwijał się też szmugiel. Koło mostu granicznego na Piotrówce istniały dwie karczmy.
W 1783 r. było tu 360 mieszkańców, 13 siodłaków, 30 zagrodników i 32 chałupników. Działały 3 młyny wodne. W 1829 r. mieszkało tu 458 osób w 87 budynkach. W 1861 r. mieszkało tu 740 osób, a w 1940 r. - 1388.
Życie społeczne: we wsi działały m.in.: chór im. Wyspiańskiego, Polska Organizacja Wojskowa, gniazdo „Sokoła”, a od 1927 r. klub sportowy. Po wojnie oddano do użytku budynek ośrodka kultury, działało tu prężnie kino. Życie społeczno-kulturalne w dalszym ciągu ma się bardzo dobrze. Trzeba tu wspomnieć znakomite gołkowickie kroniki pisane od kilkudziesięciu lat. Z miejscowości pochodziło wielu polskich patriotów, m.in. Franciszek Wojtek, ps. Franek, żołnierz ZWZ oraz Franciszek Surma - słynny pilot, uczestnik bitwy o Anglię. Ten drugi to pierwszy polski pilot, któremu postawiono pomnik na Wyspach.
Zabytki i osobliwości: o niezwykłości wioski decyduje nie tylko obecność Pięknej Madonny w drewnianym kościółku. Wioska była trzykrotnie wymieniana w znanych nam dokumentach z XIII w., co stanowi swoisty ewenement. Na jej terenie istnieją obecnie aż trzy kościoły. Gołkowice były dużą i dobrze rozwiniętą wsią. Jednym z przysiółków jest Żabków, który powstał w wyniku podziału wsi pomiędzy kilku właścicieli. Wziął swoją dzierżawczą nazwę od przezwiska Żabka. W końcu XVIII w. istniała tu karczma Metznera oraz folwark, który w latach 80. XIX w. nabył proboszcz godowski, ks. Abendroth.
Opis pochodzi z książki "Wspólne ścieżki - gminy na królewskim szlaku" autorstwa Daniela Jakubczyka