Szybkie badanie urazowe

Szybkie badanie urazowe (SBU)

Aby dowiedzieć się, w jakim stanie jest poszkodowany, co mu się stało oraz jakich zaznał urazów należy go zbadać. W tym celu pomocna będzie znajomość podstawowego, szybkiego badania urazowego.

W czasie SBU utrzymujemy kontakt wzrokowy z rannym. Badanie przeprowadza jedna osoba, poszkodowanego bada się w pozycji, w jakiej go zastaliśmy.

Schemat szybkiego badania urazowego

1. bezpieczeństwo własne;
2. ocena wstępna miejsca zdarzenia;
3. wrażenia ogólne;
4. bezpieczne podejście do poszkodowanego;
5. stan świadomości poszkodowanego;
6. ocena ABC (udrożnienie górnych dróg oddechowych, oddech, ocena oznak krążenia);
7. głowa;
8. odcinek szyjny kręgosłupa;
9. klatka piersiowa;
10. brzuch;
11. miednica;
12. kończyny dolne;
13. kończyny górne;
14. wywiad SAMPLE;
15. ponowna ocena ABC.

Bezpieczeństwo własne

Jest to najważniejszy aspekt dla osoby ratującej czyjeś życie. Przed podejściem do poszkodowanego rozejrzyj się, czy coś ci nie zagraża np. luźno wiszące kable pod napięciem, wydobywający się dym niewiadomego pochodzenia, obecność szkodliwych oparów chemicznych, zbliżający się pojazd, itp. W sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu ratującego należy w pierwszej kolejności zadbać o zniwelowanie niebezpieczeństwa, później dopiero zbliżamy się do poszkodowanego.

Ocena wstępna miejsca zdarzenia

Ocena miejsca i wrażenia ogólne pomagają nam w stwierdzeniu, w jakim stanie jest poszkodowany. Oceniamy, co się stało, jak do tego doszło oraz jakie mogą być tego konsekwencje. Szukamy ewentualnych widocznych krwawień, nienaturalnych ułożeń kończyn, deformacji ciała.

Pytamy co się stało?

Następnie pytamy, co się stało i podchodzimy do poszkodowanego od strony nóg. Pytamy z bezpiecznej, ale nie dużej odległości. W przypadku, gdy poszkodowany nie odpowiada zbliżamy się do niego. Podchodzimy z boku i kucamy, w taki sposób, aby jedno nasze kolano było bezpośrednio nad klatką piersiową poszkodowanego (bez dotyku, ale w ten sposób unieruchomimy kończynę górną, którą poszkodowany może się zamachnąć), nasze ręce opieramy o ramiona osoby potrzebującej pomocy.

Przytomność

Bardzo ważnym elementem badania jest sprawdzenie przytomności poszkodowanego. W tym celu, będąc w pozycji bezpiecznej, delikatnie potrząsamy poszkodowanym (tak, jakbyśmy chcieli go obudzić) i zadajemy po raz drugi głośno i zdecydowanie pytanie Co się stało.

ABC

Poszkodowany, zwłaszcza nieprzytomny, może mieć problem z oddychaniem. Aby pomóc poszkodowanemu w oddychaniu musimy udrożnić górne drogi oddechowe. W tym celu układamy jedną rękę na czole poszkodowanego, a dwa palce drugiej ręki na kostną część żuchwy (twarde miejsce na brodzie). Odginamy głowę poszkodowanego do tyłu do momentu wyczucia oporu.

Po udrożnieniu górnych dróg oddechowych oceniamy oddech. Aby wykonać tę czynność pochylamy naszą twarz nad ustami poszkodowanego tak, żeby na naszym policzku wyczuć oddech, uchem usłyszeć oddech, a wzrokiem zaobserwować ruchy oddechowe klatki piersiowej. Oddech sprawdzamy przez 10 sekund.

Uwaga! Gdy nie widzę, nie słyszę i nie czuje POGOTOWIA POTRZEBUJĘ

Bez potrzeby nie wkładamy palców do ust poszkodowanego. Poszkodowany może nas nieświadomie ugryźć. Wyjmujemy ewentualne wystające z ust przedmioty jak patyczek z lizaka czy loda.

Uwaga. Obowiązujące standardy postępowania mówią, iż w przypadku pierwszej pomocy przedmedycznej osoby bez wykształcenia medycznego nie badają tętna. Badamy i stwierdzamy jedynie oznaki krążenia, do których należą:

• zauważalny oddech;
• różowa skóra;
• odpowiednia temperatura ciała;
• ruchy poszkodowanego;
• reakcje obronne np. na ból.

Badanie pod kątem urazów

Szybkie badanie poszkodowanego pod kątem urazów rozpoczynamy od badania głowy.

Aby ułatwić nam zapamiętanie kolejności postępowania warto zauważyć, iż badamy poszkodowanego od góry do dołu, miejsce po miejscu.

Głowę badamy rękoma i wzrokiem. Rękoma przesuwamy po głowie od podstawy czaszki (czyli od miejsca połączenia czaszki z kręgosłupem) po czubek głowy, szukając pod palcami deformacji, wystających bądź wklęsłych miejsc w głowie co może świadczyć o jakichś złamaniach. Po zbadaniu rękoma głowy poszkodowanego oglądamy czyste do tej pory rękawiczki (czy nie ma na nich krwi). Obserwujemy, czy nie wydobywa się z ucha krew bądź płyn mózgowo-rdzeniowy (płyn o zabarwieniu słomkowym), czy nie pojawiają się sińce za uszami czy też zasinienia wokół oczu. Może to świadczyć o złamaniu podstawy czaszki.

Odcinek szyjny kręgosłupa badamy wyczuwając między palcami wyrostki kolczyste kręgów, czyli te elementy, które normalnie widzimy i czujemy na naszym kręgosłupie. Jeśli wyczujemy jakąś wyraźną nierówność czy też wyczujemy brak któregoś wyrostka oznaczać to może, że doszło do urazu kręgosłupa.

Na klatce piersiowej badamy żebra oraz widoczne rany. Znów wykonujemy to za pomocą rąk oraz wzroku.

Brzuch badamy uciskając z wyczuciem dookoła pępka. Interesuje nas napięcie mięśniowe, czyli czy brzuch jest twardy czy miękki. Jeśli jest twardy oznacza to, iż być może mamy do czynienia z urazami narządów wewnętrznych, natomiast miękki brzuch informuje nas, iż wszystko jest w porządku.

Miednica, czyli obręcz biodrowa to te kości, które łączą kończynę dolną z resztą ciała. Uraz miednicy jest bardzo niebezpieczny i może być stanem zagrożenia życia. Przy złamaniu miednicy poszkodowany może się wykrwawić. Chwytamy za talerze biodrowe, czyli wystające, twarde, kostne elementy i wykonujemy ruch zamykania i otwierania książki, czyli ściskamy równomiernie do środka i jeśli brak jakichkolwiek oznak bólowych czy wyczuwalnej ruchomości wyciskamy na zewnątrz. Jeśli dalej nie ma w/w objawów możemy być spokojni.

Kończyny dolne badamy pod względem złamań, zwichnięć, skręceń, krwotoków, ciał obcych, amputacji, oparzeń itp. Kończynę należy w pierwszej kolejności zobaczyć oceniając widoczne krwotoki, ciała obce, ewentualne amputacje (całkowite oderwanie części kończyny od reszty). W dalszej kolejności należy chwycić kończynę w jak najwyższym jej miejscu na udzie i jednym zdecydowanym ruchem przesunąć ręką po kończynie w kierunku stopy. W ten sposób badamy reakcje bólowe na nasze badanie, oraz wyczuwamy pod palcami nienaturalne zniekształcenia, które mogą być spowodowane złamaniem bądź zwichnięciem. Obserwując rękawiczki możemy również zauważyć ewentualne krwotoki niewidoczne gołym okiem. Spowodowane może to być ułożeniem kończyny. Kończynę górną badamy dokładnie w taki sam sposób jak kończynę dolną.

Wywiad SAMPLE

Wywiad SAMPLE to współgrający z szybkim urazowym badaniem poszkodowanego element, który należy wykonywać równocześnie. Wywiad dotyczy zapytania poszkodowanego o wszystkie ważne, interesujące nas oraz służby medyczne kwestie.

Symptomy

Interesuje nas wszystko to, co dotyczy samopoczucia poszkodowanego. Co go boli, w jakim miejscu, czy od dawna odczuwa ból i jaki jest ten ból. Próbujemy się dowiedzieć, jakie dolegliwości ma poszkodowany.

Alergie

Interesują nas przede wszystkim uczulenia na leki, żywność, owady itd.

Medykamenty

Pytamy, jakie leki poszkodowany przyjmuje na stałe, bądź te, które przyjął ostatnio w związku ze złym samopoczuciem czy też doraźnie na skutek jakiegoś zachorowania.

Przebyte choroby

Dowiadujemy się, na jakie przewlekłe choroby cierpi poszkodowany. Interesuje nas również, jakie choroby ma już za sobą np. przebyty zawał mięśnia sercowego, cukrzyca itd.

Lunch

Poszkodowany ma za zadanie opowiedzieć nam o ostatnim posiłku. Kiedy i co jadł, ważne jest również, kiedy pił wodę.

Ewentualnie, co jeszcze?

Jest to moment na dowiedzenie się bezpośrednio od poszkodowanego jak doszło do wypadku oraz co ważniejsze jak się czuł tuż przed zdarzeniem.

Ponowna ocena ABC

Na kontrolę ABC należy przeznaczyć ok. 10 sekund.

Przyjmuje się, że całe szybkie badanie urazowe poszkodowanego powinno trwać nie dłużej niż 2 minuty.